به گزارش زرین خبر، در چنین روزی از سال ۱۳۵۹ هجری شمسی بود که اولین دوره مجلس شورای اسلامی افتتاح شد. نخستین دورهی مجلس شورای اسلامی در سالروز ولادت امیرالمؤمنین علی (ع) در سیزدهم رجب ۱۴۰۰ه.ق برابر با هفتم خردادماه ۱۳۵۹ه.ش رسماً گشایش یافت. به همین مناسبت این روز، روز قانون و آغاز هفته مجلس می باشد.
انتخابات اولین دوره مجلس شورای اسلامی، در فاصله حدود یک سال پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ۲۴ اسفند ۱۳۵۸ برگزار شد. بیشتر نمایندگان حاضر در این دوره از مجلس، در دوره رژیم پهلوی، از زندانیان سیاسی بودند. در این انتخابات، ملت ایران با شرکت حدود یازده میلیون نفر به نمایندگان خود رأی دادند. و با برگزاری مرحله دوم، مجلس شورای اسلامی، ترکیب خود را یافت و با احتساب انتخابات میان‌دوره‌ای، مجموعاً ۲۶۳ نماینده به مجلس راه یافتند که در این میان، تعداد ۴ زن، ۱۳۰روحانی و ۱۳۳ غیرروحانی مشاهده می شد.
امام خمینی (ره) در پیام خود به مناسبت افتتاح مجلس فرمودند: «شما دوستان محترم، نمایندهی ملتی هستید که جز به اسلام بزرگ و عدالت الهی اسلامی فکر نمی‌کند و انتخاب شما برای پیاده نمودن عدالت اسلامی است که در طول سلطنت ظالمانه و غاصبانهی رژیم شاهنشاهی از آن محروم بودند.»
وظیفه مجلس شورای اسلامی که هویت یک نهاد سیاسی در ایران است، قانونگذاری و نظارت مستقیم بر عملکرد رییس جمهوری و هیئت دولت است. تعداد نمایندگان مجلس، ۲۹۰ نفر است و با رأی مستقیم مردم انتخاب می شوند.
هر شهر به تناسب جمعیت، تعدادی از کرسی‌های مجلس را به خود اختصاص میدهد. اقلیت‌های دینی شناخته شده در ایران با وجود آنکه، اکثر آنان، از لحاظ جمعیت، حد نصاب لازم یعنی ۱۵۰ هزار نفر برای به دست آوردن یک کرسی را ندارند، اما در پارلمان دارای نماینده میباشند.
همچنین همه عهدنامه‌ها، مقاوله‌نامه‌ها، قرارداد‌ها و موافقت‌نامه‌های بین‌المللی باید به تصویب مجلس برسد. در بعد نظارتی نیز مجلس اختیارات زیادی دارد از جمله رأی اعتماد به دولت، حق سؤال و استیضاح از اعضای هیئت دولت و نیز تحقیق و تفحص از دستگاه‌های حکومتی از جمله مهمترین این اختیارات است.
دوره اول مجلس شورای اسلامی
براین اساس رییس سنی مجلس اول یدالله سحابی بود تا اینکه پس از تصویب اعتبارنامه‌ها و رد اعتبارنامه ۱۲ نفر چون رحمان دادمان، خسرو قشقایی، حسن بهروزیه، احمد مدنی و ابوالقاسم حسینجانی، انتخابات هیات رییسه دایم صورت گرفت و اکبر هاشمی رفسنجانی عهده‌دار ریاست مجلس شد. مجلس اول که از تاریخ هفتم خرداد ماه ۱۳۵۹ آغاز به کار کرده بود تا ششم خرداد ۱۳۶۳ به کار خود ادامه داد.
دوره دوم مجلس شورای اسلامی
دوره دوم مجلس شورای اسلامی زمانی تشکیل شد که تجربه یک دوره مجلس در جمهوری اسلامی را در اختیار داشتیم. انتخابات دومین دوره مجلس شورای اسلامی در روز جمعه ۲۶ فروردین ۱۳۶۳ برگزار گردید و در تاریخ ۷ خرداد ۱۳۶۳ اولین جلسه مجلس دوم برگزار گردید.
رئیس مجلس دوم، حجت‌الاسلام والمسلمین اکبر هاشمی رفسنجانی و نائب رئیسان محمد یزدی، مهدی کروبی و محمدمهدی ربانی املشی بودند. در این دوره ناطق نوری، وزیر کشور بود و از حدود ۱۵۹۲ نفر آمادگی خود را برای کاندیداتوری اعلام و ثبت نام نمودند که از این بین حدود ۲۶۶ نفر از داوطلبین صلاحیتشان توسط هیئت‌های اجرایی و شورای نگهبان رد شد که درصد رد صلاحیت شده‌ها ۱۶٫۷۱ درصد بود. از تعداد ۱۳۲۶ نفر تأیید صلاحیت شده، ۱۱۵ نفر اعلام انصراف نمودند.
در این انتخابات کاندیداهای جامعه روحانیت مبارز و حزب جمهوری اسلامی اکثر آراء را از آن خود کرده و به پیروزی قاطع در انتخابات دست یافتند.
دوره سوم مجلس شورای اسلامی
انتخابات سومین دوره مجلس شورای اسلامی در شرایط برگزار شد که کشور در حال عبور و گذر از پیچ و گردنه دفاع مقدس و جنگ تحمیلی بود. این انتخابات در دو مرحله و در روزهای ۱۹ فروردین ۱۳۶۷ و ۲۳ اردیبهشت ۱۳۶۷ برگزار شد.
در این دوره از انتخابات یک هزار و ۹۹۹ نفر برای نمایندگی مجلس داوطلب شدند. در انتخابات مجلس سوم حزب مجمع روحانیون مبارز به عنوان طیف چپ با دبیر کلی حجت الاسلام مهدی کروبی به پیروزی رسید و حدود دو سوم کرسی‌های مجلس را به دست آورد و در طرف مقابل، اما حجت الاسلام اکبر هاشمی رفسنجانی با کسب ۱۰۰ کرسی دومین حزبی بود که وارد مجلس شد.
حجت الاسلام اکبر هاشمی رفسنجانی با رای نمایندگان به ریاست مجلس شورای اسلامی انتخاب شد. حجج اسلام حسین هاشمیان و اسدالله بیات نواب رئیس این دوره بودند.
یکی از وقایع مهم مجلس در این دوران ارتحال حضرت امام (ره) بود که باعث شد تا آیت‌الله رفسنجانی برای ریاست جمهوری نامزد شده و با رای مردم به مقام ریاست جمهوری اسلامی رسید. پس از انتخاب اکبر هاشمی رفسنجانی به عنوان رئیس جمهور، مهدی کروبی رئیس مجلس شد و حسین هاشمیان و اسدالله بیات نائب رییسان بودند.
دوره چهارم مجلس شورای اسلامی
دوره چهارم مجلس شورای اسلامی در تاریخ ۷خردادماه سال ۱۳۷۱ افتتاح و آغاز بکار نمود و در ۶ خردادماه سال ۱۳۷۵ پایان یافت و در تاریخ ۷ خرداد ۱۳۷۱ اولین جلسه مجلس برگزار گردید. انتخابات این مجلس در ۲ دور؛ دور نخست در ۲۱ فروردین ۱۳۷۱ و دور دوم در ۱۸ اردیبهشت ۱۳۷۱ صورت گرفت.
رییس مجلس حجت‌الاسلام علی اکبر ناطق نوری و نائب رئیسان حسن روحانی، سید اکبر پرورش، محمدعلی موحدی‌کرمانی، حسین هاشمیان بودند.
جامعه روحانیت مبارز در دور اول انتخابات از ۲۷۰ کرسی موجود با به دست آوردن ۱۳۴ کرسی، حائز اکثریت مجلس چهارم شد. اما پس از برگزاری دور دوم انتخابات مجلس، جامعه روحانیت مبارز و حامیان مستقلش، حدود سه چهارم کرسی‌های مجلس را به دست آورند.
دوره پنجم مجلس شورای اسلامی
انتخابات مجلس پنجم در ۱۸ اسفند ۷۴ برگزار شد. نخستین جلسه مجلس پنجم در تاریخ ۱۲ خرداد ۱۳۷۵ تشکیل شد. در این دوره دو حزب مشهور جامعه روحانیت مبارز به دبیر کلی حجت الاسلام علی‌اکبر ناطق نوری و حزب کارگزاران سازندگی که از اعضای دولت سازندگی تشکیل شده بود.
در این دوره، ۵ هزار و ۳۶۵ نفر برای نمایندگی ثبت نام کردند. از مجموع ۳۴/۷۶۳/۹۲۷ نفر واجد شرایط رأی، مجموعا ۲۴/۶۸۲/۳۸۶ از مردم در انتخابات شرکت کردند. مشارکت در سراسر کشور ۷۱ درصد و در تهران ۵۵/۷۸ درصد بود. در این دوره ۷۱ درصد از آرای مردم به صندوق‌ها ریخته شد.
حزب جامعه روحانیت مبارز در این دوره ۱۱۰ کرسی، حزب کارگزاران سازندگی ۸۰ کرسی، ائتلاف نیروهای خط امام ۵۸ کرسی را به دست آوردند.
حجت الاسلام علی اکبر ناطق نوری با اختلاف ۱۱ رأی بیشتر از حجت الاسلام عبدالله نوری همچون دوره چهارم ریاست مجلس را به دست آورد. حجج اسلام حسن روحانی و محمدعلی موحدی کرمانی نواب رئیس دوره پنجم بودند.
دوره ششم مجلس شورای اسلامی
در دو دور و در روزهای ۲۹ بهمن ۱۳۷۸ و ۱۶ اردیبهشت ۱۳۷۹ برگزار شد. در این دوره از مجموع ۳۸/۷۲۶/۴۳۱ واجد شرایط رای دادن، ۲۶/۰۸۲/۱۵۷ در انتخابات شرکت کردند که مردم درصد مشارکت ۶۷/۳۵ درصدی را ثبت کردند. در این دوره از انتخابات، جبهه دوم خرداد توانست که اکثریت مطلق مجلس را به دست آورد.
انتخابات این دوره از مجلس در شرایطی برگزار شد که دو سال از آغاز ریاست جمهوری حجت الاسلام سید محمد خاتمی گذشته بود. افزایش تعداد نمایندگان از ۲۷۰ به ۲۹۰ نفر براساس اصل ۶۴ قانون اساسی از مهمترین اقدامات این دوره است.
در این دوره، ۶ هزار و ۸۵۳ نفر داوطلب حضور در خانه ملت شدند. در این دوره طیف گسترده ای از اصلاح طلبان وارد مجلس شوند.
از مجموع ۲۷۰ کرسی نمایندگی مجلس، حزب جبهه مشارکت ایران اسلامی ۱۸۴ کرسی، جبهه پیروان خط امام و رهبری ۵۴ کرسی و حزب کارگزاران سازندگی ایران اسلامی ۴۲ کرسی را بدست آوردند. این نتایج نشان می‌داد که جبهه دوم خرداد توانسته بود که در مجموع ۶۵٪ کرسی‌های مجلس را به دست آورد.
متوسط آراء ۳۰ نفر اول تهران بر طبق نتایج اولیه ۱/۰۵۷/۰۰۰ رأی بود. حجت الاسلام مهدی کروبی در این دوره رئیس مجلس، بهزاد نبوی نائب رئیس اول و محمدرضا خاتمی نائب رئیس دوم مجلس ششم بودند. این ترکیب نشان از این داشت که اکثریت مجلس ششم در اختیار اصلاح طلبان بود.
دوره هفتم مجلس شورای اسلامی
انتخابات هفتمین دوره مجلس شورای اسلامی ۱ اسفند ۱۳۸۲ خورشیدی، برگزار گردید و در تاریخ ۷ خرداد ۱۳۸۳، اولین جلسه مجلس هفتم برگزار شد. رئیس مجلس هفتم، غلامعلی حداد عادل و نائب رئیسان آن، محمدرضا باهنر و محمدحسن ابوترابی فرد بودند.
در این دوره محل برگزاری جلسات مجلس شورای اسلامی براساس یکی از مصوبه‌های مجلس ششم از محل مجلس سابق (معروف به مجلس سنا) در آبان ماه سال ۱۳۸۳ به بهارستان انتقال یافت.
در این دوره، ۸ هزار و ۱۷۲ نفر برای حضور در بهارستان نامزد شدند. در این دوره ۴۶/۳۵۱/۰۳۲ نفر واجد شرایط رای دادن بودند که از این میزان ۲۳/۴۳۸/۰۳۰ در انتخابات شرکت کردند که مشارکت ۵۰/۵۷ درصدی را ثبت کردند.
تعداد شعب اخذ رأی سراسر کشور ۳۹ هزار و ۸۸۵ شعبه بود که از این میزان ۲۰ هزار و ۵۴۲ (۵۲ درصد ) مختص شعب شهرها و ۱۹ هزار و ۳۴۳ (۴۸ درصد ) مختص شعب روستاها بود.
از مجموع ۲۹۰ کرسی نمایندگی مجلس، ائتلاف آبادگران ایران اسلامی ۱۹۶ کرسی، مجمع روحانیون مبارز ۴۷ کرسی و جبهه مستقلین ۴۲ کرسی را بدست آوردند. رئیس این دوره از مجلس غلامعلی حدادعادل و محمدرضا باهنر و حجت الاسلام محمدحسن ابوترابی فرد نواب رئیس بودند.
دوره هشتم مجلس شورای اسلامی
انتخابات دوره هشتم مجلس شورای اسلامی در شرایطی برگزار شد که بیش از دو سال از آغاز ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد نگذشته بود و از سوی دیگر هم نیروهای آمریکایی با حمله به عراق و کشتن صدام حسین این کشور را تصرف کرده بودند.
در این دوره از انتخابات، بیش از هفت هزار نفر از شهروندان ایرانی، در مهلت قانونی ثبت نام نامزد‌های انتخابات مذکور، به مراکز دولتی مربوطه، مراجعه و نامزد تصدی این مسئولیت شدند. از این تعداد، تنها ۴/۵۰۰ نفر تایید صلاحیت شدند.
انتخابات هشتمین دوره مجلس شورای اسلامی در دو دور و طی روزهای جمعه ۲۴ اسفند۱۳۸۶ و ۶ اردیبهشت ۱۳۸۷ برگزار شد. در این دوره ۴۳/۸۲۴/۲۵۴ واجد شرایط برای رای دادن بودند که از این میزان تنها ۲۴/۲۷۹/۷۱۷ شرکت کردند که مشارکت ۵۵/۴ درصدی را نشان می داد. این آمار مربوط به دور اول برگزاری این انتخابات است.
در دوم ۲۱ میلیون واجد شرایط رای دادن بودند که از این میزان فقط کمی بیش از ۵ میلیون نفر در انتخابات شرکت کردند.
در این دوره از ۲۹۰ کرسی نمایندگی مجلس، جبهه متحد اصولگرایان و ائتلاف فراگیر اصولگرایان با کسب ۲۱۶ کرسی در مقابل ائتلاف اصلاح طلبان و حزب اعتماد ملی که فقط ۵۸ کرسی را بدست آورده بودند به پیروزی رسید.
علی لاریجانی رئیس مجلس و محمدرضا باهنر نائب رئیس اول مجلس بود.
دوره نهم مجلس شورای اسلامی
انتخابات دوره نهم مجلس شورای اسلامی در شرایطی برگزار شد کشور پیچ تاریخی فتنه ۸۸ را پشت سر گذاشته بود و دولت دهم به ریاست محمود احمدی نژاد در سال‌های پایانی خود قرارداشت. در این دوره نرخ نفت در بازار‌های جهانی رشد چمشگیری داشت و حتی به فراتر از بشکه‌ای ۱۰۰ دلار نیز رسید. کشورمان با فروش نفت خود در بازار‌های جهانی درآمد‌های بسیاری را بدست آورد، این درآمد تا بیش از ۹۲ هزار میلیارد تومان رسید که تا آن موقع یک رقم بی سابقه بود.
در این دوره از انتخابات، ۷ هزار و ۶۰۰ نفر داوطلب شدند تا در بهارستان حضور پیداکنند. در انتخابات مجلس شورای اسلامی (۱۳۹۱–۱۳۹۰) که بیش از سه‌هزار نفر تأیید صلاحیت شدند.
این دوره از انتخابات در دو مرحله و طی روزهای ۱۲ اسفند ۱۳۹۰ و ۱۵ اردیبهشت ۱۳۹۱ برگزار شد. در این دوره البته شاهد برگزاری یک انتخابات میان‌دوره‌ای هم بودیم که به منظور تعیین تکلیف ۴ کرسی باقیمانده، در ۲۴ خرداد ۱۳۹۲ همزمان با یازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ایران برگزار گردید. این انتخابات در چهار حوزهٔ شهرستان دماوند، شهرستان ایلام، شهرستان تویسرکان و شهرستان تنکابن برگزار گردید.
در این دوره ۴۸/۲۸۸/۷۹۹ واجد شرایط رای دادن بودند که از این میزان ۳۰/۹۰۵/۶۰۵ در انتخابات شرکت کردند که این آمار حاکی از مشارکت با ۶۳/۸۷ درصد دارد.
با شمارش آرای مردم در انتخابات مشخص شد که از ۲۹۰ کرسی نمایندگی مجلس؛ جبهه متحد اصولگرایان ۱۲۵ کرسی، جبهه پایداری انقلاب اسلامی ۸۲ کرسی، جبهه ایستادگی ۷۲ کرسی، حزب مردم سالاری ۲۱ کرسی، جبهه بصیرت و بیداری اسلامی ۶۴ کرسی، جبهه مردمی اصلاحات ۲۶ کرسی، صدای ملت ۲ کرسی را به دست آوردند، دو حزب دیگر جبهه توحید و عدالت و خانه کارگر از کسب کرسی ناکام ماندند.
در این دوره علی لاریجانی رئیس مجلس و محمدرضا باهنر و حمیدرضا حاجی بابایی نواب رئیس مجلس بودند.
دوره دهم مجلس شورای اسلامی
انتخابات دوره دهم مجلس شورای اسلامی در شرایطی برگزار شد که حجت الاسلام حسن روحانی در سال ۹۲ به ریاست جمهوری رسیده بود. او تلاش داشت تا با مجلس نهم همکاری خوبی داشته باشد، چراکه خود او ۲۰ سال نماینده مجلس بود.
حدود ۱۲ هزار نفر در این انتخابات نام نوشتند که حدود ۴۰ درصد از آن‌ها تأیید صلاحیت شدند. در میان افرادی که صلاحیتشان تأیید نشد، چند تن از نمایندگان مجلس نهم و برخی از چهره‌های مشهور سیاسی حضور داشتند، که می‌توان به عنوان نمونه از حمید رسایی، کمال‌الدین پیرمؤذن، مصطفی معین و محسن مهرعلیزاده نام برد.
این دوره از انتخابات در دو مرحله و طی روزهای ۷ اسفند ۱۳۹۴ و ۱۰ اردیبهشت ۱۳۹۵ برگزار شد. در دور نخست ۵۴/۹۱۵/۰۲۴ واجد شرایط رای دادن بودند که از این میزان ۳۳/۹۵۶/۶۵۱ در انتخابات شرکت کردند که میزان مشارکت در دور اول ۶۱/۸۳ درصدی اعلام شد. دور دوم انتخابات در حالی برگزار شد که ۱۷/۶۲۶/۳۳۵ واجد شرایط رای دادن بودند که از این میزان، ۵/۹۰۱/۲۹۷ نفر در انتخابات شرکت کردند که میزان مشارکت در دور دوم ۳۳/۴۸ درصدی بود.
نخستین انتخابات میان‌دوره‌ای مجلس دهم، همزمان با انتخابات ریاست‌جمهوری دوازدهم و شورا‌های پنجم، در ۲۹ اردیبهشت ۱۳۹۶ برگزار شد. براساس اعلام وزارت کشور، ۶۲٪ از واجدین شرایط در کل کشور در این انتخابات شرکت کردند. رقم مشارکت در تهران حدود ۵۰٪ بود.
از مجموع ۲۹۰ کرسی مجلس، لیست امید ۱۲۲ کرسی، ائتلاف فراگیر اصولگرایان ۸۰ کرسی، حزب اعتدال و توسعه ۴۶ کرسی و اقلیت‌های مذهبی با ۳۷ کرسی حائز کرسی‌های نمایندگی مجلس شدند؛ بنابراین در این دوره اصلاح طلبان رای لازم را کسب کردند.
در این دوره نیز مانند دوره هشتم و نهم، علی لاریجانی رئیس مجلس بود. مسعود پزشکیان در هر چهار دوره به عنوان نائب رئیس اول، علی مطهری به عنوان نائب رئیس دوم در سال های اول و دوم و سوم، عبدالرضا مصری نائب رئیس دوم در سال چهارم مجلس فعالیت کردند.
دوره یازدهم مجلس شورای اسلامی
دوره یازدهم مجلس شورای اسلامی شناخته شده با لقب مجلس انقلابی از ۷ خرداد ۱۳۹۹ رسماً آغاز شد. نمایندگان این دوره در انتخابات یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی که در ۲ اسفند ۱۳۹۸ برگزار شد انتخاب شدند. این انتخابات با کمترین میزان مشارکت مردم در تاریخ انتخابات مجلس و همچنین با ردصلاحیت‌های گسترده انجام شده‌است. مجلس یازدهم تقریباً یک دست از اصولگرایان است.
از ۲۹۰ نماینده مجلس قبل (مجلس دهم) ۲۴۸ نفر در انتخابات مجلس یازدهم نامزد شده بودند که بیشترشان یا رد صلاحیت شدند یا رای نیاوردند و تنها ۵۶ نماینده از دوره قبل به دورهٔ فعلی راه یافتند. در کل تعداد ۲۳۸ نفر از نمایندگان اصولگرایان، ۱۸ نفر از نمایندگان اصلاح‌طلبان و ۳۸ نفر از نمایندگان به صورت مستقل به مجلس راه یافتند.
انتخابات مجلس یازدهم در دو مرحله برگزار شد. پیش از آن، رد صلاحیت‌های گسترده‌ای توسط هیئات اجرایی و نظارت و شورای نگهبان انجام شد و ۹۰ نامزد اصلاح‌طلب و ۵۶٪ از نمایندگان دوره دهم مجلس ردصلاحیت شدند.
همچنین مخالفان جمهوری اسلامی دست به تحریم این انتخابات زدند. میزان مشارکت در کل کشور ۴۲٫۷۵ درصد اعلام شد که این عدد پایین‌ترین میزان مشارکت مردم در تاریخ انتخابات مجلس بوده‌است.در این انتخابات مشارکت شهروندان تهران که با ۳۵ کرسی بیشترین سهم نماینده را داشته حدود ۲۶٫۲۴٪ درصد اعلام شد.
مرحله اول این انتخابات در ۲ اسفند ۱۳۹۸ برگزار شد و ۲۷۹ نفر از نمایندگان مجلس مشخص شدند. مرحله دوم انتخابات در ۲۱ شهریور ۱۳۹۹برگزار شد و یازده نماینده باقی مانده که در مرحله اول رای نیاوردند و به مرحله دوم راه پیدا کردند، مشخص شد.
در این دوره از انتخابات، بیش از ۹۰ نفر از نمایندگان وقت مجلس شورای اسلامی از سوی شورای نگهبان رد صلاحیت شدند.
در ۸ خرداد ۱۳۹۹ در اولین جلسه علنی مجلس یازدهم، رئیس و ۱۱ عضو هیئت رئیسه دائم این دور از مجلس انتخاب شدند. محمدباقر قالیباف ریاست این دوره از مجلس را بر عهده گرفت.
گفتنی است؛ مجلس شورای اسلامی از آغاز به کار خود در سال ۵۹ تاکنون، شش رئیس به خود دیده است. همچنین انتخابات مجلس دوازدهم نیز قرار است در اسفند ۱۴۰۲ برگزار شود.
*دانا
انتهای پیام/
