به گزارش خبرنگار گروه فرهنگی پایگاه خبری تحلیلی «زرین خبر»، دوباره محرم از راه رسیده و همه‌جا رنگ ماتم و عزا به خود گرفته است، در شهرها و روستاها، علم‌ها و بیرق‌ها برافراشته شده و همه ایران عزادار امام حسین (ع) و یاران باوفایش است.
شور حسینی همه‌جا را فراگرفته، این شور از چند روز پیش از ماه محرم در گوشه‌گوشه شهر به چشم می‌خورد، تکاپوی مردم برای برپایی هیات‌های عزاداری و سیاه‌پوشان در و دیوار شهر گواهی بر این ادعاست که خود را آماده می‌کنند تا عشق و ارادت خود را به سید و سالار شهیدان حضرت اباعبدالله الحسین (ع) و یاران باوفایش نشان دهند.
ماه محرم نیز مانند همه ایام و مناسبت‌های مختلف سال، آئین‌های ویژه‌ای در نقاط مختلف کشورمان دارد و در منطقه آذربایجان و میاندوآب نیز این‌گونه است.
آئین‌های عاشورایی در شهرستان میاندوآب از جلوه‌های پرشور و اصیل فرهنگ مذهبی مردم این منطقه به شمار می‌رود. این آیین‌ها که ریشه در باورهای عمیق شیعی دارند، هر ساله با آغاز ماه محرم، به‌ویژه در روزهای تاسوعا و عاشورا، با شکوه خاصی برگزار می‌شوند.
در شب‌های محرم، به‌ویژه شب عاشورا، خیابان‌ها و محله‌های میاندوآب با پرچم‌های سیاه، بیرق‌های عزاداری و نورپردازی‌های سنتی آذین می‌شوند. مردم با پوشیدن لباس‌های مشکی و حضور در هیات‌های عزاداری، به سوگواری برای امام حسین (ع) و یاران وفادارش می‌پردازند. نوحه‌خوانی، سینه‌زنی و زنجیرزنی از جمله رسوم رایج در این مراسم است که با نوای حزن‌انگیز مداحان محلی همراه می‌شود.
یکی از ویژگی‌های برجسته عزاداری در میاندوآب، حضور پررنگ جوانان و نوجوانان در برپایی دسته‌های عزاداری و خیمه‌های حسینی است. این مشارکت نسل جوان، نشان از تداوم سنت‌ها و انتقال فرهنگی عمیق دارد. همچنین، برخی هیات‌ها با اجرای تعزیه و بازسازی صحنه‌هایی از واقعه کربلا، فضای معنوی خاصی را برای عزاداران فراهم می‌کنند.
آیینهای عاشورایی در میاندوآب نه تنها یک مراسم مذهبی، بلکه فرصتی برای همبستگی اجتماعی، تقویت هویت دینی و زنده نگه‌داشتن فرهنگ مقاومت و ایثار است. این آیین‌ها، همچون آیینهای از عشق و وفاداری مردم به اهل بیت (ع)، هر ساله با شور و شعور بیشتری برگزار می‌شوند.
آیینهای عاشورایی در میاندوآب، جلوه‌ای از پیوند عمیق مردم این منطقه با فرهنگ عاشورا و مفاهیم ایثار، وفاداری و عدالت‌خواهی است.
در ادامه، به برخی از ویژگی‌ها و جزئیات بیشتر این آیین‌ها می‌پردازم:
اعلان عزای حسینی
نخستین آئین ویژه ماه محرم‌الحرام که در آستانه فرارسیدن ماه محرم در آذربایجان و میاندوآب به چشم می‌خورد، آئین «طشت گذاری» یا همان اعلان عزای حسینی است.
معمولاً برپایی هیات‌های عزاداری در طول سال در منازل و تکایا در غیر از ماه‌های محرم و صفر نیز برگزار می‌شود؛ اما روزهای پایانی ذی‌الحجه، برپایی این هیئت‌ها شکوه و جلوه دیگری به خود می‌گیرد و مجالسی تحت عنوان «طشت گذاری» و اعلان عزای حسینی برگزار می‌شود.
آئین طشت گذاری یکی از سنت‌های مردم آذربایجان و به‌ویژه اردبیل بوده و همه ساله در آستانه ماه محرم نیز در میاندوآب و با حضور مداحان مشهور اردبیلی برگزار می‌شود.
در این آئین، طشت نماد مشک سقای کربلا و آب به‌عنوان نماد رود که به روی امام حسین (ع) و یارانش بسته شده، است.
در آئین طشت گذاری دسته‌های زنجیرزنی و سینه‌زنی با نوحه‌سرایی و حمل علم‌های عزاداری، به یاد تشنگان کربلا، مشکی را پرازآب کرده و آن را به همراه
طشت‌هایی از جنس برنز یا مس که به طور معمول بر دوش ریش‌سفیدان هر محله حمل می‌شود، به مسجد می‌برند و بعد از طواف مسجد، طشت‌ها در جای مخصوص خود قرار گرفته و با خواندن دعای مخصوص طشت گذاری، پرازآب می‌شود.
علم بندی
علم بندی آئینی سنتی در منطقه آذربایجان است که در سومین روز از محرم برگزار می‌شود و در آن هیات‌های عزاداری در نقاط مختلف شهر و در میادین با برگزاری مراسم ویژه‌ای علم‌هایی بزرگ را به نشان علم علمدار کربلا به اهتزاز در می‌آورند.
این مراسم با استقبال گسترده و باشکوه مردم برگزار می‌شود و در واقع آغاز مراسم‌های عزاداری و حضور دسته‌های عزاداری در خیابان‌ها است که از همان روز و شب دسته‌های عزاداری در خیابان‌ها حاضر شده و پس از سینه‌زنی و زنجیرزنی در یکی از مساجد و حسینیه‌های شهر حاضر شده در آنجا به سینه‌زنی و سوگواری می‌پردازند.
دسته‌های عزاداری محلی
در محله‌های مختلف میاندوآب، هیئت‌های عزاداری با نام‌های خاص خود تشکیل می‌شوند. هر هیئت دارای پرچم، طبل، سنج و نوحه‌خوان مخصوص است. این دسته‌ها با نظم خاصی در خیابان‌ها حرکت می‌کنند و نوحه‌هایی با لهجه محلی و ترکی آذری می‌خوانند که حال و هوای خاصی به مراسم می‌بخشد.
تعزیه‌خوانی و بازسازی واقعه کربلا
در برخی مناطق، تعزیه‌خوانی با حضور بازیگران محلی برگزار می‌شود. این نمایش‌ها که گاه در فضای باز و در مقابل جمعیت زیادی اجرا می‌شوند، صحنه‌هایی از شهادت امام حسین (ع)، حضرت عباس (ع) و دیگر یاران را بازسازی می‌کنند. این تعزیه‌ها با لباس‌های سنتی و موسیقی حزن‌انگیز همراه است.
پخت نذری و اطعام عزاداران
یکی از بخش‌های مهم آیینهای عاشورایی در میاندوآب، پخت غذاهای نذری مانند آش، چلوگوشت، و حلیم است. مردم با نیت حاجت‌خواهی یا شکرگزاری، در خانه‌ها یا حسینیه‌ها غذا تهیه کرده و میان عزاداران توزیع می‌کنند. این کار با مشارکت جمعی و روحیه همدلی انجام می‌شود.
در ایام محرم به‌ویژه در دهه اول و در روز تاسوعا و عاشورا مانند همه مناسبت‌های مذهبی سال، در مساجد و حسینیه‌ها سفره حضرت سیدالشهدا (ع) پهن شده و مردم به اطعام از این سفره مبارک می‌پردازند.
اکثر غذاهای طبخ شده آبگوشت یا برنج است که با خورشت‌های مختلفی جهت پذیرایی از عزاداران حاضر می‌شود.
البته برخی نیز ترجیح می‌دهند تا غذای احسان و نذری را در ظروف یک‌بارمصرف بین مردم در نقاط مختلف شهر توزیع کنند.
در کنار این موضوع، پخش غذا و شیر و شربت و شله‌زرد، بستن پارچه بر علم‌های دسته‌های عزاداری و دادن خون به بیماران نیازمند از دیگر احسان‌ها و نذرهای ستوده در ایام سوگواری حضرت اباعبدالله حسین (ع) است.
آیینهای خاص محلی
در برخی روستاهای اطراف میاندوآب، آیین‌هایی مانند «علم‌گردانی» نیز برگزار می‌شود. در این مراسم، علم‌هایی با پارچه‌های مشکی و سبز تزیین شده و به نشانه وفاداری به علمدار کربلا، حضرت عباس (ع)، در میان مردم گردانده می‌شود.
شام غریبان
در شب یازدهم محرم، مراسم شام غریبان با خاموش کردن چراغ‌ها، روشن کردن شمع و خواندن نوحه‌های غم‌انگیز برگزار می‌شود. این مراسم یادآور غربت اهل بیت پس از شهادت امام حسین (ع) است و فضای بسیار معنوی و تأثیرگذاری دارد.
عزاداری و گریه بر مصیبت‌های امام حسین (ع) تنها هدف برگزاری مراسم‌های ماه محرم‌الحرام نیست؛ بلکه این عزاداری‌ها، اهداف بزرگی مانند تقویت روح استکبارستیزی، بصیرت‌افزایی، حفظ مکتب و شریعت امامان، تزکیه نفس، معرفی اهل‌بیت معصوم (ع) به‌عنوان الگو مسلمانان، وحدت میان امت مسلمان، معرفی اسلام حقیقی به جهانیان، کسب معنویت و تعلیم معارف دینی و… را نیز دارد که بسیاری از مشکلات جامعه اسلامی را می‌توان بر طرف کرد.
انتهای خبر/
