به گزارش خبرنگار گروه اجتماعی پایگاه خبری تحلیلی «زرین خبر»، جشن نوروز در ابتدای فصل بهار، آئین دیرینی است که یکی از برجسته‌ترین وجوه زندگی بشری یعنی نو شدن و تکاپو و حرکت را مورد تأکید قرار می‌دهد و این جشن در بین مردم آذربایجان مانند تمام نقاط ایران عزیزمان از اهمیت خاصی برخوردار است.
اکنون که در واپسین روزهای زمستان قرار داریم و صدای پای نوروز و بهار می‌آید، مردم در تکاپو و جنب‌وجوش هستند و در تدارک سال نو و فصل تازگی و هر منطقه از ایران اسلامی ما، آداب‌ورسوم ویژه‌ای در آستانه نوروز دارد که این آداب‌ورسوم در منطقه آذربایجان از جلوه‌های خاص و ویژه‌ای برخوردار است.
چهارشنبه‌سوری یکی از کهن‌ترین جشن‌های ایرانی است که در آستانه سال نوی ایرانی یعنی نوروز، برگزار می‌شود و این جشن به‌عنوان پایانی بر زمستان و استقبال از بهار تلقی می‌شود؛ در شب چهارشنبه آخر سال مردم با روشن‌کردن آتش و پریدن از روی آن، به استقبال سال نو می‌روند و امیدوارند که با این کار، نیروهای منفی و بیماری‌ها را از خود دور کنند؛ اما صبح چهارشنبه آخر سال هم آئین‌های سنتی ویژه‌ای در منطقه آذربایجان دارد.
صبح روز چهارشنبه آخر سال که می‌شود، مردم به رسم دیرین در سواحل رودخانه‌های زرینه‌رود (جغاتو) و سیمینه‌رود (تاتائو) میاندوآب حاضر می‌شوند.
آئین رفتن به سرچشمه یا «چشمه باشی» از جمله معدود آداب و رسومی است که علی‌رغم پیشرفت‌ها و تکنولوژی هنوز هم مردم این دیار به آن پایبند بوده و آن را اجرا می‌کنند حتی اگر متفاوت از قبل باشد.
در این آئین که «چشمه باشی» یا رفتن بر سرچشمه آب معروف است، مردم با رفتن بر سر آب چشمه‌ها و رودها، کوزه‌هایی را که در شب آخرین چهارشنبه سال تهیه کرده‌اند، پرازآب کرده و برای همدیگر آرزوی سالی خوب و خوش را دارند.
در آذربایجان، چهارشنبه‌های اسفندماه هر کدام نام و مراسم خاص خود را دارند که اولین چهارشنبه به نام «یئل چرشنبه سی» (چهارشنبه باد) شناخته می‌شود و به آن «چیلله قووان» (چهارشنبه‌ای که چله را فراری می‌دهد) نیز گفته می‌شود؛ دومین چهارشنبه به نام «توپراق چرشنبه سی» (چهارشنبه خاک) و سومین چهارشنبه به نام «اود چرشنبه سی» (چهارشنبه آتش) معروف است و چهارشنبه چهارم که همان چهارشنبه‌سوری است با نام «سو چرشنبه سی» (چهارشنبه آب) نام‌گذاری شده و در محاورات با نام «آخیر چرشنبه» متداول است.
مردم آب را نشانه روشنی و پاکی دانسته و اعتقاد دارند که با این کار، سال جدید، سالی سرشار از روشنی و زلالی و پاکی خواهد بود و در همه جا نیز آب وسیله پاکی، شفافیت و طهارت آیینی است و آن علامت برکت است و شاید به همین دلیل است که در صبح آخرین چهارشنبه سال مردم بر سر چشمه حاضر می‌شوند.
رسم زیبای «چشمه باشی» و حکایت آب‌وآتش
مشهدی حسین؛ یکی از ریش‌سفیدان میاندوآب در گفتگو با خبرنگار ما در مورد این آئین سنتی با اشاره به اینکه رفتن به سرچشمه، یکی از آداب‌ورسوم ماندگار و قدیمی است که در میاندوآب و منطقه آذربایجان به چشم می‌خورد، می‌گوید: در گذشته رسم بر این بود که مردم بعد از پرکردن کوزه از آب، ضمن شادی و روشن‌کردن آتش، سه یا هفت بار از روی آب می‌پریدند و برای خود در سال جدید آرزوی سلامتی می‌کنند که امروزه کمتر شاهد این موضوع هستیم.
وی با بیان اینکه در گذشته در این روز مردم لباس‌های تمیز و تازه خود را می‌پوشیدند و کوزه تازه‌ای که در بین اقلام خرید چهارشنبه قرار داشت را از آب تازه پرکرده و چایی صبحانه روز چهارشنبه‌شان را از همان آب تهیه می‌کردند، افزود: آئین چشمه باشی، رسم خیلی زیبایی است که از گذشتگان برای ما یادگار مانده است هر چند که برخی از آئین‌های آن تغییریافته است.
امروزه نیز مانند رسم سنتی و دیرین؛ کسانی که این آئین را انجام می‌دهند و صبح روز چهارشنبه آخر سال بر سر چشمه حاضر می‌شوند، با خود کوزه‌هایی را به همراه می‌برند.
گذشتگان بر این اعتقاد بودند که آب‌ها هنگام تحویل سال از نو متولد می‌شوند و لذا کوزه‌های کهنه خود را شکسته و کوزه‌های تازه را با آب پر می‌کنند تا در سال جدید به کنج اتاق‌ها بپاشند یا در مشک بریزند یا چایی دم کنند و به‌این‌ترتیب ضمن دورکردن قضاوقدر الهی برای آنها در سال جدید مایه برکت باشد.
جشن نوروزگاه در میاندوآب
در سال‌های اخیر این آئین سنتی در میاندوآب با برگزاری ویژه‌برنامه‌ای به نام «نوروزگاه» نیز همراه شده است و ویژه‌برنامه‌ای شامل اجرای موسیقی محلی عاشیقلار، آئین‌های سنتی، نمایش طنز، اجرای بازی‌های بومی و محلی در ساحل رودخانه زرینه‌رود میاندوآب برگزار می‌شود.
امسال نیز در شب چهارشنبه آخر سال و نیز در صبح روز چهارشنبه آخر سال مراسم جشن نوروزگاه با همکاری اداره میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری و شهرداری میاندوآب در ساحل رودخانه زرینه‌رود میاندوآب برگزار شد تا بار دیگر مردم میاندوآب مانند همه‌سال‌ها، دوباره دورهمی در ساحل زیبای زرینه‌رود (جغاتو) داشته باشند.
انتهای خبر/
ثبت دیدگاه