به گزارش زرین خبر به نقل از اروم نیوز، داستان خشک شدن نگین فیروزه ای شمال غرب کشور به مدت ۱۵ سال است که به عنوان یکی از مهم‌ترین چالش های زیست محیطی کشور مورد بحث و نظر کارشناسان و دولت های وقت قرار گرفته است.
نگینی که با خشک شدن آن جان بیش از ۱۴ میلیون نفر به خطر می افتد و در صورت بروز این مسئله شاهد یکی از بزرگ‌ترین مهاجرت های تاریخ در ایران خواهیم بود.
بر اساس بررسی‌های صورت گرفته می‌توان چندین عامل را در خشک شدن دریاچه ارومیه موثر دانست که از جمله آن ها می توان به برداشت بیش از حد مجاز از منابع آبی حوضه، خشک شدن شاهرگ های اصلی انتقال آب به حوضچه دریاچه، توسعه بی‌رویه بخش محصولات کشاورزی با الگوی مصرفی آب زیاد در حوضه آبریز دریاچه و تغییرات اقلیمی و وقوع خشکسالی‌های طولانی مدت در منطقه معرفی کرد.
رودهایی که در حوضه آبریز دریاچه ارومیه اعم از آذربایجان غربی، شرقی و کردستان قرار دارند به عنوان روان آب ها مهم ترین نقش در احیای دریاچه ارومیه را ایفا می کنند به گونه ای که بارها یکی از مهم ترین علل خشک شدن دریاچه ارومیه را سد سازی بر روی این روان آب ها دانسته اند.
رودهای عمده حوضه در نیمه جنوبی آن قرار دارند و مهم‌ترین آن‌ها آجی چای، زرینه‌رود، سیمینه‌رود، باراندوزچای، زولاچای و نازلی‌چای بوده از سوی دیگر، رودهای بخش شمالی عمدتاً دارای حوضه کوچک و کم‌آب هستند اما تنها رودخانه هایی که برروی آن ها سد سازی نشده و سال های متمادی به صورت مستقیم روان بوده اند باراندوز و نازلو چای هستند که این روزها هیچ کدام حال و روز خوشی ندارند.
باراندوزچای که از ارتفاعات مرزی ایران و ترکیه سرچشمه می گیرد و پس از طی مسیری با گذشت از ۱۰۲ روستا و آبادی به دریاچه ارومیه می‌ریزد، یک هزار و ۱۲ کیلومتر طول داشته و میانگی سالانه آب آن ۱۴۳٫۳ میلیون متر مکعب است.
به گفته مسئولان این روزها به دلیل کاهش بارندگی در زمستان و کاهش ۸۰ درصدی ذخایر برفی آب در بالا دست ها مانده و هیچ آبی از طریق این رودخانه وارد دریاچه نمی شود.
* باراندوز چای خشک نشده است!
با این وجود خبرنگار اروم نیوز، به سراغ مدیر استانی ستاد احیای دریاچه ارومیه در آذربایجان‌غربی رفته تا تاثیر خشک شدن این رود ها بر دریاچه را جویا شود.
فرهاد سرخوش در گفت و گو با خبرنگار اروم‌نیوز، گفت: دریاچه ارومیه امروز با تراز ۱۲۷۰٫۴۶ تقریبا همتراز به مدت مشابه سال گذشته بوده و وسعت دریاچه یک هزار و ۹۵۳ متر مربع است.
وی، با بیان اینکه حجم آب دریاچه امرور ۱ میلیاردو ۴۰۰ میلیون مترمکعب است اظهارداشت: ۲۱ رودخانه و انهار در آذربایجان غربی، شرقی و کردستان در حوضه آبریز دریاچه ارومیه قرار دارند که رودخانه های سیمینه روز، زرینه رود و گدار نقده از مهم ترین این رودخانه ها هستند.
مدیر استانی ستاد احیای دریاچه ارومیه در آذربایجان‌غربی، افزود: رودخانه هایی که فاقد سد هستند طبق مصوبه دولت از اول آذر تا اول اردیبهشت با بسته شدن سر دهنه ها به سوی دریاچه ارومیه هدایت می شوند و طبق مصوبه از اول اردیبهشت تا اواخر آبان ماه استفاده از آب این رودخانه ها در اختیار کشاورزان قرار دارد.
وی، با اشاره به اینکه ذخایر سد ها پس از آذرماه به سوی دریاچه ارومیه رها سازی می شوند گفت: علت این اقدام عدم دسترسی کشاورزان به آب و جلوگیری از پرت آب است.
سرخوش، با اشاره به اینکه تعدادی از رودخانه ها دائم الاب و تعدادی فصلی هستند، ابراز کرد: باراندوز چای و نازلو چای از جمله رودخانه های فصلی محسوب می شوند که ۵ الی ۱۰ درصد در احیای دریاچه نقش داشتند.
وی، با بیان اینکه رودخانه باراندوز چای خشک نشده است، ابراز کرد: امروز آب این رودخانه در اختیار کشاورزان بوده و بهره برداری بی رویه آب توسط کشاورزان علت اصلی خشک شدن این دریاچه بوده و از اول اردیبهشت تا اواخر آبان ماه هیچ حقآبه ای برای دریاچه از این رودخانه تعریف نشده است.
*کوهستان ها فاقد ذخایر برفی
مدیر استانی ستاد احیای دریاچه ارومیه در آذربایجان‌غربی، با تاکید بر اینکه حتی رودخانه های دارای سد نیز حقآبه ی مخصوص کشاورزی دارند، ادامه داد: امروز هیچ آب ذخیره ای جز آب های ذخیره شده در پشت سد ها وجود نداشته و کوهستان ها به دلیل نبود بارش برف در زمستان سال گذشته فاقد هر گونه ذخیره برف هستند.
وی عنوان کرد: امسال نسبت به سال های گذشته ذخایر آبی قابل توجهی در پشت سد ها داریم.
*کاهش ۴۱ درصدی آب باراندوزچای
مدیر مطالعات پایه منابع آب شرکت آب منطقه ای آذربایجان غربی نیز طی یک گفت و گو با خبرنگار اروم نیوز خشک شدن برخی شاخه های باراندوز چای را تایید کرده و از کم آبی در دیگر رودها خبر داد.
مهرنگ دوستی رضایی نیز در گفت و گو با خبرنگار اروم نیوز در خصوص میزان آب باراندوز چای نسبت به سال های گذشته، عنوان کرد: نسبت به مدت مشابه سال گذشته تا پایان تیرماه ۱۷ درصد در میزان روان آب تولیدی کاهش و نسبت به دراز مدت ۴۱ درصد کاهش داشته است.
وی، افزود: در سال آبی جاری در شاخه دیزج و بالانج تا تیرماه ۱۷۱ میلیون متر مکعب و در شاخه قاسملو ۱۳٫۵ میلیون مترمکعب آب وجود داشته است البته شاخه بالانج در تیرماه سال جاری به طور کامل خشک شده است.
مدیر مطالعات پایه منابع آب شرکت آب منطقه ای آذربایجان غربی، ابرازکرد: از این رودخانه تا پایان تیرماه حدود ۱۶۲ میلیون متر مکعب آب وارد دریاچه شده است این در حالی است که سال گذشته ۱۹۲ میلیون مترمکعب آب وارد دریاچه شده بود.
*کم آبی در تمام رودخانه های حوضه آبریز دریاچه ارومیه
وی، با بیان اینکه کاهش روان آب ها تنها مختص باراندوزچای نبوده و در همه رودخانه های حوضه آبریز شاهد آن هستیم، تاکیدکرد: زرینه رود و سیمینه رود که اصلی ترین رودخانه های حوضه آبریز در یاچه ارومیه محسوب می شوند در سال جاری با کاهش میزان آب ورودی به دریاچه روبه رو بودند.
دوستی رضایی، خاطرنشان کرد: در سال جاری از شعبه زرینه رود ۵۸۰ میلیون مترمکعب آب وارد دریاچه شده درحالی که سال گذشته ۶۸۹ میلیون مترمکعب ورودی داشته ایم.
وی، در خصوص آب ورودی از طریق سیمینه رود نیز، گفت: از این شاخه در سال آبی جاری ۲۸۰ میلیون مترمکعب ورودی داشته ایم درحالی که سال گذشته ۳۲۱ میلیون مترمکعب آب وارد شده بود که این خود نشان دهنده کاهش از این شاخه اصلی نیز است.
*کاهش ۵۵ درصدی میزان آب ورودی به دریاچه ارومیه در دراز مدت
مدیر مطالعات پایه منابع آب شرکت آب منطقه ای آذربایجان غربی، تصریح کرد: در دراز مدت میزان روان آب هایی که از طریق رودخانه های حوضه آبریز دریاچه ارومیه وارد رودخانه شده اند ۵۵ درصد و نسبت به سال گذشته ۱۸ درصد کاهش داشته است که در دراز مدت ۱ هزار و ۳۵۰ میلیون مترکعب آب کمتر وارد دریاچه شده است.
وی، با اشاره به اینکه تراز دریاچه ارومیه نسبت به سال گذشته یک سانتی متر بیشتر است، تصریح کرد: باتوجه به اینکه ورودی آب از دهانه رودخانه ها کاهش داشته است اما به دلیل افزایش بارش های بهاری بر پیکره دریاچه ارومیه شاهد افزایش تراز بوده ایم البته درصورتی که دمای هوا کمتر بوده و تبخیر ها نیز کاهش داشت تراز آب بیشتر از شرایط فعلی بود.
دوستی رضایی، علت کاهش آب رودخانه ها کاهش ذخایر برفی، عنوان کرد و افزود: در سال گذشته بارش برف به میزان قابل توجهی کاهش داشته و به طوری که ذخایر برفی در کوهستان ها ۸۰ درصد کاهش داشته است.
با توجه به گزارش فوق متوجه بحران آب در استان و بحران پررنگ تر بنام خشک شدن دریاچه ارومیه هستیم به گونه ای که هر ساله کاهش میزان آب روان آب ها و به تدریج خشک شدن دریاچه ارومیه شاهدیم امیدداریم با تعیین برنامه هایی دقیق در راستای مصرف بهینه آب شاهد جاری شدن دوباره آب در رودخانه ها و افزایش میزان تراز دریاچه باشیم.
انتهای پیام/
