به گزارش خبرنگار گروه فرهنگی پایگاه خبری تحلیلی «زرین خبر»، عید فطر یکی از مهم‌ترین اعیاد مسلمانان است که در آذربایجان نیز با آداب و رسوم خاصی گرامی داشته می‌شود.
ماه رمضان، ماه میهمانی خدا، غفران و رحمت و ماه بندگی خالصانه خدا که به پایان می‌رسد؛ روزه‌داران یک ماه بندگی را جشن می‌گیرند و این عید فرصتی برای شکرگزاری، دید و بازدید و تقویت پیوندهای اجتماعی است.
عید فطر در کنار اعیاد قربان، غدیر و مبعث ایامی هستند که در دین مبین اسلام از آنها به‌عنوان عید یاد شده و از جایگاه والایی در نزد مسلمانان برخوردار هستند و مسلمانان با برگزاری آئین‌های ویژه‌ای این ایام را گرامی می‌دارند.
عید سعید فطر مانند هر مناسبت خاصی در نقاط مختلف دنیا با آداب‌ورسوم ویژه‌ای گرامی داشته می‌شود که ریشه در فرهنگ آن منطقه دارد و این عید سعید در منطقه میاندوآب و آذربایجان جایگاه ویژه‌ای داشته و مردم آن را به شکرانه یک ماه بندگی با آداب و رسوم خاصی گرامی می‌دارند که در ادامه به برخی از آداب و رسوم عید فطر در آذربایجان اشاره می‌کنیم:
آماده‌سازی برای عید
در روزهای پایانی ماه رمضان، خانواده‌ها به نظافت خانه‌ها می‌پردازند و خانه را برای پذیرایی از مهمانان آماده می‌کنند.
شب عید، عطر غذاهای خوشمزه مانند برنج و خورشت‌های محلی در خانه‌ها پیچیده می‌شود و نه‌تنها در شب عید فطر بلکه همه اعیاد در منطقه آذربایجان و میاندوآب این رسم به چشم می‌خورد.
رؤیت هلال ماه نو
یکی از رسوم قدیمی در آذربایجان، رؤیت هلال ماه شوال است. در گذشته، بزرگان خانواده به پشت‌بام‌ها می‌رفتند تا ماه را مشاهده کنند. این رسم اگرچه امروزه کمتر دیده می‌شود، اما همچنان در خاطرات مردم جایگاه ویژه‌ای دارد.
هر چند امروزه با پیشرفت فنّاوری و در عصر ارتباطات کمتر این رسم به چشم می‌خورد؛ اما اگر از بزرگان فامیل که درباره آداب‌ورسوم این ایام بپرسید، حتماً از رسمی که در آن به دنبال رویت ماه بودند، نام می‌برند.
در گذشته‌های دور رسم بود که بزرگان در شهرها و به‌ویژه در روستاها به پشت‌بام رفته و به دنبال رویت ماه بودند و وقتی هم که ماه رویت می‌شد به چهره یک کودک نگاه می‌کردند و عده‌ای هم رسم بر نگاه به آئینه داشتند که البته در برخی روستاهای دوردست میاندوآب همچنان این رسم پابرجا بوده و به چشم می‌خورد.
زکات فطریه
یکی از مهم‌ترین اعمال عید فطر، پرداخت زکات فطریه است. سرپرست خانواده میزان فطریه را محاسبه کرده و آن را به نیازمندان اهدا می‌کند. این عمل نمادی از همبستگی اجتماعی و کمک به افراد نیازمند است.
معمولاً و طبق دستورات دینی آخرین شب ماه مبارک رمضان، سرپرست خانواده با محاسبه میزان فطریه افراد آن را از قوت سالانه خانواده یا از پول جدا کرده و در محل خاصی قرار می‌دهد.
نماز عید فطر
صبح روز عید، مردم در مساجد و مصلاها گرد هم می‌آیند تا نماز عید فطر را به جماعت اقامه کنند. این نماز که با تکبیرهای «الله‌اکبر» همراه است، جلوه‌ای از وحدت و بندگی را به نمایش می‌گذارد.
اقامه نماز عید فطر در واقع مهم‌ترین و بارزترین مشخصه عید سعید فطر بوده و در آن جلوه‌های زیبای بندگی و عبودیت به چشم می‌خورد.
معمولاً در روز عید، مصلای میاندوآب و مساجد مختلف این شهر در مناطق شهری و روستایی میزبان خیل مردم مسلمان و روزه‌دار می‌شود که در صفوف به‌هم‌پیوسته نماز عید فطر، جلوه‌هایی زیبایی از بندگی خداوند را به نمایش می‌گذارند.
همیشه در صبح روز عید و قبل از طلوع خورشید؛ مردم در مکان‌های اقامه نماز عید فطر اجتماع کرده و قبل از نماز عید، نماز صبح را نیز به جماعت به پا دارند.
حتی دراین‌بین می‌توان به پخش نذری نیز اشاره کرد که در قبل از اقامه نماز، عده‌ای از مردم هم ترجیح می‌دهند تا نذورات خود شامل نان روغن، کیک و غیره را در بین نمازگزاران پخش کنند.
طنین تکبیر در مصلی و مساجد
عید فطر که می‌شود نوای دلنشین تکبیر «الله‌اکبر، الله‌اکبر، الله‌اکبر، لا اله الا الله و الله‌اکبر و الله‌اکبر و لله الحمد» که برگرفته از آیه‌ای قرآن کریم است از همه جای شهر به گوش می‌رسد.
تکبیر گفتن در واقع در روز عید فطر یکی از رسوم مسلمانان در روز عید فطر است که در میاندوآب نیز جلوه خاصی داشته و دارد.
دید و بازدید و صله ارحام
پس از اقامه نماز، مردم به دیدار اقوام و دوستان می‌روند. این دید و بازدیدها که با تبریک عید همراه است، فرصتی برای تقویت روابط خانوادگی و اجتماعی فراهم می‌کند.
به‌طورکلی صله ارحام پای ثابت همه اعیاد مسلمانان است که در عید فطر نیز مانند سایر اعیاد جای ثابت و ویژه‌ای دارد.
نذری و پذیرایی
در روز عید، برخی از خانواده‌ها نذری‌هایی مانند نان روغنی، کیک و شیرینی را بین نمازگزاران و همسایگان توزیع می‌کنند. این عمل نمادی از سخاوت و مهربانی است.
عید فطر در آذربایجان نه‌تنها یک جشن مذهبی، بلکه فرصتی برای تقویت پیوندهای اجتماعی و فرهنگی است. این آداب و رسوم نشان‌دهنده اهمیت این عید در زندگی مردم این منطقه است.
عیدی بردن برای نوعروسان
رسم است که در اعیاد مختلف در منطقه آذربایجان برای نوعروسان عیدی ببرند و در عید سعید فطر نیز این‌گونه بوده و خانواده‌ها برای نوعروسان؛ تحفه‌ای به‌عنوان عیدی می‌برند.
این عیدی‌ها بیشتر شامل شیرینی و لباس بوده و توسط خانواده داماد تدارک دیده می‌شوند و معمولاً خانواده داماد به همراه چند تن از زنان عیدی را به خانه نوعروس می‌برد.
شب عید تازه درگذشتگان
مراسم شب عید اموات و تازه درگذشتگان یا همان قره بایرام در مناطق آذربایجان نیز برای گرامیداشت اموات درگذشته در یک سال گذشته برگزار می‌شود، البته برخی نیز ترجیح می‌دهند تا این مراسم را در روز عید برگزار کنند.
از سوی دیگر در روز عید نیز برخی خانواده‌های شهدا بر سر مزار شهدا رفته و قبور شهدا را عطرافشانی و غبارروبی می‌کنند.
توصیه‌های دینی برای عید فطر
در منابع دینی اعمال و توصیه‌هایی نیز در مورد شب و روز عید فطر به مسلمانان شده است که از آن جمله می‌توان به قرائت ادعیه و قرآن، غسل عید، عطر زدن و مسواک‌کردن نام برد.
هم چنین در متون دینی از اعمال زیر به‌عنوان اعمال روز عید فطر نام‌برده‌شده است که از آن جمله می‌توان به پرداخت زکات فطریه پیش از نماز عید، غسل کردن، پوشیدن جامه نیکو و به‌کاربردن بوی خوش، افطار پیش از نماز عید در اوّل روز که در این زمینه شیخ مفید فرموده است: «مستحب است مقدار کمی از تربت سیدالشهدا، امام حسین (ع) را تناول نماید که شفای هر دردی است»، حرکت پس از طلوع آفتاب برای نماز عید، اقامه نماز عید و قرائت دعای ندبه را نام برد.
عید فطر، روز پاداش گرفتن بعد از ماه رمضان است
در این زمینه یک کارشناس مسائل دینی نیز در گفتگو با خبرنگار ما با بیان اینکه روزهای ماه رمضان و روزه‌داری به‌عنوان یک فرصت برای پاک‌سازی روح و جسم، تقویت ایمان و انجام عبادات است و عید فطر، روز پاداش گرفتن بعد از ماه رمضان است، گفت: ما در روز عید فطر می‌آییم تا در این روز پروردگار را شکر گوییم که ما را به ضیافت رمضان، ماه رحمت و بخشش راه و در زیر بار نعمت‌های بیکرانش جای داد.
مهدی صادقی اظهار کرد: ما در روز عید فطر می‌آییم تا از خداوند سپاسگزاری کنیم که ما را بر روزه این ماه و نماز و عبادتش به آخرین شب رساند.
وی با اشاره به اینکه برخی ایام خاص و ایام‌الله هستند و روز عید قربان و عید فطر، چنین ایامی هستند که خداوند روزی و رحمت خود را بر بشریت عنایت کرده است، افزود: عید سعید فطر، بهترین فرصت برای جمع‌بندی و محاسبه اعمال خود در ماه مبارک رمضان بوده و فرصت مناسبی است تا اعمال ماه رمضان را با اعمال مخصوصی که برای شب و روز عید فطر، وارد شده، تکمیل کنیم.
عید فطر عید پاداش برای بندگان الهی بوده و شاید یکی از بزرگ‌ترین پاداش‌های الهی این باشد که خدا همه ما را موفق کند تا بتوانیم وسیله رحمت الهی را تا ماه رمضان آینده برای خودمان باقی بداریم.
انتهای خبر/
